سالیان درازی است که از سنگ بعنوان پوشش سختی برای پوشش دادن سطح خیابان ها استفاده میکنیم. سنگ فرش ها و خیابان های سنگ فرش شده، بخشهای بسیار دوست داشتنی و نمادین زندگی، مخصوصا در بریتانیا هستند. صدای ماشین ها، دوچرخه ها، حتی صدای سم اسب ها بر روی آنها برای بسیاری از انسان ها آشنا و خاطره انگیزند و احساس راه رفتن بر روی آنها و لمس سنگ ها، تبدیل به چیزی فراموش نشدنی میشود. اما آیا تابحال لحظه ای بر روی سنگ فرش ها ایستاده اید و فکر کنید که این سنگفرش ها اولین بار در کجا مرسوم بوده اند؟ مزایای استفاده از آنها چیست و چه کاربردهایی دارند؟ ایده استفاده از آنها نخستین بار توسط چه کسی ارائه شد؟
سنگفرش ها بخشی از منظره ی چشم نواز، دلگرم کننده و ممکن است یاد آور بسیاری از خاطرات و افرادی باشند که دیگر در میان ما نیستند.
کلمه "سنگ فرش" (cobblestone) از کلمه انگلیسی cob (به معنای چوب ذرت) مشتق شده است. کلمات دیگر نظیر آن: cob leaves (قرص چوب بلال)، beacon cob (آژیر_چیزی که توجه را جلب کند) یا حتی cobnut (فندق) هستند. تصویری که از تجسم این کلمات در ذهن ایجاد میشود، همانا دایره ای بودن، کوچک بودن و شکلی شبیه توده است. پس تعجبی هم ندارد که از سنگ های کوچک، دایره ای و توده ای شکل مورد استفاده در سنگ فرش کردن خیابان ها بعنوان cobble یاد میشود. از این کلمه برای اولین بار در اوایل قرن پانزدهم میلادی استفاده شد. در آن زمان، جاده های جدید به سمت بالا و پایین کشور (بریتانیا) در حال احداث بودند. کارگران مجبور به راه رفتن در رودخانه ها و جریان آب؛ آب های سرد و بر روی گردترین و محکم ترین سنگریزه ها بودند. این سنگ ها، بعدها همان سنگ های cobble (و امروزه cobblestone) شدند که برای پوشاندن راه ها از آنها استفاده شد. با گذشت زمان، کلمه cobble برای اشاره به هر سنگ دایره ای شکل که قطری بین 2,5 تا 10 اینچ داشت، مورد استفاده قرار گرفت. اما در زمان احداث جاده ها، هیچ اندازه گیری صورت نگرفته بود. همه چیز چشمی انجام میشد و همه چیز به تناسب در کنار یکدیگر قرا میگرفت و اشکال زیبایی را خلق میکرد.
[caption id="attachment_3284" align="aligncenter" width="550"] نمونه ای از یک خیابان پوشیده شده از سنگ[/caption]اما سوال اصلی اینجاست که چرا؟ چرا زمان و هزینه را صرف ساختن جاده های جدید کنیم، در حالیکه جاده های قدیمی صدها سال مورد استعمال بوده اند. اسب ها و چرخ دستی های فراوانی بارها این جاده های اصلی و کثیف را با حمل اسباب و وسایل خود، پیغام ها، به سفر بردن اربابان و صاحبان قدرت بدون هیچ مشکلی در نوردیده اند. اما مشکل اصلی همینجا بود: جاده های کثیف قذیمی، کهنه و بلا استفاده شده بودند و سرتا سر آنها را چاله هایی پوشانده بود. اگر دولت یا صاحب زمین در صدد تعمیر جاده ها برمیآمد بسیار متضرر میگشت و مجبور به پرداخت خسارت زیادی برای تعمیر جاده ها در پاین هر زمستان یا بهار، میشد. غالبا این راه ها غیرقابل عبور میشدند و سفر و تجارت را غیرممکن میکردند. استفاده از سنگفرش ها روشی برای اطمینان از این بودند که راه ها _یا حداقل بخشی از آنها_ ماندگار میمانند و اهمیتی ندارد که چه کسی و چگونه از آن استفاده میکند یا آب و هوا بر آن چه تاثیری خواهد گذاشت. سنگ فرش ها در شن یا در موارد دیگر در صورت متمول بودن صاحب زمین، در ملات مخصوص ساخته شده قرار داده میشدند. هر یک از سنگ ها برای سنگفرش شدن، با دست برداشته مبشدند و سپس با دقت در محل مورد نظر در زمین گذاشته میشدند. فاصله زیاد و سنگ نامتوازن با بقیه نباید وجود میداشت. نتیجه کار باید به حدی صاف و هموار میبود که کالسکه ها و چرخ دستی ها بتوانند بدون برخورد و به راحتی عبور کنند. از خیابان های سنگ فرش شده بعنوان پیاده رو هم از آنها استفاده میشد. غالبا به گونه ای متفاوت تر، در راه های قدیمی و کثیف تر، سم های غران اسب ها و چرخش دیوانه وار چرخ کالسکه ها، معمولا برسر عابر بینوایی فرو میآمد که حتی مجال درک واقعه را نمیافت. در نهایت وقتی که سنگ فرش ها فرومیرفتند، صدای ماشین ها از دور بیانگر این بود که در صورت نزدیک شدن به یک تعمیر اساسی نیاز خواهند داشت.
سنگفرش ها اولین ابزار ایجاد امنیت در راه های کشور بریتانیا در زمانی که قوانین سلامت و امنیت قابل بررسی و اهمیت بودند، به شمار میآیند. در هر حال، اولین سازنذه های این راهای خلاقانه، انگلیسی ها نبودند. در واقع رومیان اولین و مشهورترین سازنده های این گونه راه ها هستند. آنها شبکه ای تاثیر گذار بالغ بر 50,000 مایل جاده که همه آنها به شهر رم ختم میشد را ساختند و متد برتر خود را استفاده از سنگفرش قرار داده بودند. خیابان های سنگ فرش شده با دوام و امن، تنها راه های سفر در دوران روم باستان بودند. (دوران روم باستان از 250 پیش از میلاد آغاز شده است. چرا که قدیمیترین سنگ فرش کشف شده در آن زمان ساخته شده است).
[caption id="attachment_3283" align="aligncenter" width="520"] خیابان سنگفرش شده در رم[/caption]اگرچه هموار کردن خیابان با سنگ فرش، توجه سابق را به خود جلب نمیکند و سازندگان جاده ها امروزه به جاده های آسفالت شده روی آورده اند؛ اما یافتن یک خیابان قدیمی سنگ فرش شده و شنیدن صدای چرخ ها روی آن و احساس این سنگ های کوچک و دایره ای توده شکل، لذت خاص خود را دارد.
منبع - ترجمه توسط م.رحمانی عضو تیم تحریریه صدر استون
پ.ن:
سنگ دکوراتیو